26 lis Prawo autorskie. Niezamierzone wykorzystanie cudzego utworu.
Posted at 17:52h
in Własność intelektualna
Jesteśmy otoczeni przez utwory. Meble, okładki książek, obrazy, wnętrza, przedmioty codziennego użytku. Wszystko to może być chronione prawem autorskim. Jak zatem kształtują się obowiązki twórcy, który w sposób niezamierzony włącza takie utwory do własnego dzieła?
Wyobraźmy sobie sytuację, w której jedna ze scen filmu rozgrywa się w galerii sztuki. Na tle wystawionych w galerii obrazów dwójka aktorów wciela się w odgrywane przez siebie role. Czy twórcy filmu, działając zgodnie z prawem autorskim powinni przed rozpowszechnieniem filmu uzyskać stosowną zgodę artystów, których obrazy pojawiają się w filmowanej scenie?
Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych włączenie do własnego dzieła innego utworu może być traktowane jako działanie w ramach tzw. dozwolonego użytku, czyli jako działanie niewymagające uzyskania zgody autora utworu włączanego. Warunkiem jest jednak to aby włączenie cudzego dzieła było niezamierzone a nadto aby inkorporowany utwór pozostawał bez znaczenia dla utworu, do którego został włączony.
Kiedy w praktyce te warunki zostaną spełnione?
W omawianym przykładzie o dozwolonym użytku będzie można mówić tylko wówczas, gdy nie będzie wątpliwości, że pomimo intencji sfilmowania sceny na tle dzieł sztuki twórcy dzieła filmowego nie mieli zamiaru pokazania konkretnego utworu (obrazu), a nadto gdy dla odbioru filmu nie będzie miało znaczenia to jaki obraz ostatecznie się w nim pojawi. Innymi słowy zgoda autora włączonego utworu nie będzie potrzebna gdy celem działania twórcy nie jest rozpowszechnianie cudzego utworu a stworzenie własnego dzieła, w którym co prawda pojawia się inny utwór ale tylko jako tło (niemające znaczenia dla właściwej działalności kreacyjnej).
Przepis art. 29(2) prawa autorskiego, o którym mowa wyżej został wprowadzony do polskiej ustawy stosunkowo niedawno, bo dopiero nowelą z 2015 roku jako implementacja dyrektywy 2001/29/WE. Ma on szerokie zastosowanie w działalności kreacyjnej zarówno jeżeli chodzi o twórców amatorskich filmów publikowanych w popularnych serwisach internetowych jak i w przypadku profesjonalnych produkcji.